فقط آثاری که با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به چاپ رسیده اند .
نام کتاب : شعر سینوی |
پدید آورنده : مجید رستنده
|
ناشر : چنار
|
شابک : |
قیمت : 60000 ریال
|
تعداد صفحات : 186 |
قطع : رقعی |
استان : همدان |
زبان : فارسی |
تلفن مرکز پخش : 08138354324 |
موضوع کوتاه : معرّفی سروده های ابوعلی سینا |
توضیحات بیشتر : شعر سینوی
بسیاری از دانشمندان مسلمان، علاوه بر تلاشهای علمی از ذوق و قریحة شعری بهرهمند بوده و نتایج آن را در فرآیند تلاش¬های خود به کار بستهاند و برخی هم که فاقد آن بودهاند از آثار ذوقی و هنری دیگران استفاده کردهاند.
ایشان بهدرستی پی بردهاند که این كالای فاخر میتواند در خدمت كمال انسان و جامعه قرار گیرد و در مسیر پیشرفت و رشد و توسعة پایدار تأثیری فوقالعاده شگرف داشته باشد. با استفاده از این هنر فاخر میتوان عقاید، اندیشهها و آرای خویش را بسیار مطلوب و رسا و شیوا عرضه كرد و بهگونهای جالب و شگفتانگیز بر نفوس تأثیر گذاشت.
با نگاهی گذرا به تاریخ علوم و زندگی دانشمندان جهان اسلام میبینیم كه برجستهترین دانشمندان هم خود را بینیاز از شعر ندانسته و نه تنها بر استفاده از شعر مبادرت میورزیدهاند، بلکه خود فنون شعر را آموخته و اشعاری نغز سرودهاند؛ تعداد این عالمان فراوان است كه از جمله میتوان به فارابی، ابن سینا، خیّام، خواجه نصیرالدّین طوسی، فخر رازی، غزّالی، ملاّ محسن فیض و حکیم ملاّ هادی سبزواری اشاره كرد.
نگارنده در این نوشتار بر آن است که به بعد شاعری ابوعلی سینا بپردازد. هرچند که این موضوع در کنار دیگر ابعاد شخصیّت علمی وی چندان مورد توجّه نبوده و نیست؛ امّا باید توجّه داشت که همین موضوع، این شخصیّت ممتاز و برجستۀ علمی را بیش از پیش به ما معرّفی میکند.
نویسنده در این کتاب در قالب بخشهای «رهرو چالاک»، «سرودهها»، «مختصّات سرودهها» و «رویکرد اندشمندان و شاعران» ابتدا نگاهی کوتاه به زندگی و آثار او داشته و سپس به معرّفی اشعار فارسی و عربی این نابغة بزرگ پرداخته و به تأثیر این سرودهها بر «ذهن و زبان» دیگر اندیشمندان و گویندگان اشاره کرده و پارهای از مختصّات اشعار ابن سینا را نشان داده است.
نویسنده در بخش «رهرو چالاک» به عرّفی اجمالی زندگی و آثار ابن سینا پرداخته است.
در بخش «سرودهها»، ما را با ذوق شاعری ابن سینا آشنا میکند. در این بخش میخوانیم:
«ابوعلی سینا كه از ذوق و قریحة شاعری نیز برخوردار و بی¬شک دربارۀ شعر هم صاحب نظر بوده است. از آنجا که این نابغۀ تاریخ، فیلسوف بوده است، نظر وی دربارة ماهیّت شعر همانند دیگر فلاسفه است.
نظر حکیم ابن سینا هم دربارة ماهیّت شعر همان نظر حکیمان است؛ یعنی: شعر در نظر او کلامی است که حاصل محاکات شاعر از طبیعت باشد که البتّه ممکن است آنچه شاعر محاکات میکند، زیباتر یا زشتتر از واقعیّت باشد. بدیهی است که در این صورت، تخیّل نقشی بسیار اساسی و تعیینکننده خواهد داشت؛ از این رو ابن سینا بر وجود عنصر تخیّل در شعر بسیار تأکید میکند:
«و اما الصناعة الشعریة فهی لأجل التخییل، لا لأجل التصدیق، و لا فی طرف واحد.»
وی در بخش قیاس از کتاب شفا، همین موضوع را مبسوطتر بیان کرده است؛ علاوه بر آن به وزن هم به عنوان عاملی برای انگیختن تخیّل اشارهای دارد.»
از نظر نگارنده، ابن سینا شعر را متعهّد و وسیلهای برای ثبت لحظات كوتاه شاعرانه، انتقال و تعلیم هنرمندانة مفاهیم و دانستهها و تلطیف روح میداند و نمونههایی از اشعار فارسی و عربی ابن سینا را به عنوان شاهد مطلب خود ذکر کرده است؛ از جمله:
دل گرچه درین بادیه بسیار شتافت
اندر دل من هزار خورشید بتافت
یك موی ندانست ولی موی شكافت
آخر به كمال ذرّهای راه نیافت
*
تا بادة عشق در قدح ریختهاند
با جان و روان بوعلی مهر علی
وندر پی عشق عاشق انگیختهاند
چون شیر و شكر به هم بر آمیختهاند
*
كفر چو منی گزاف و آسان نبود
در دهر چو من یكی و آن هم كافر؟
محكمتر از ایمان من ایمان نبود
پس در همه دهر یك مسلمان نبود
*
رفت آن گهری كه بود پیرایة عمر
از موی سپیدم سر پستان امید
وآورد زمانه طاق سرمایة عمر
بنگر كه سیاه میكند دایة عمر
*
ماییم به عفو تو تولاّ كرده
آنجا كه عنایت تو باشد، باشد
وز طاعت و معصیت تبرّا كرده
ناكرده چو كرده، كرده چون ناكرده
سرودههای عربی ابن سینا نیز از جهات گوناگون در خور بررسی است. این سرودهها بیشتر در قالب قصیده است. از وی تعدادی قصیده و قطعه با درونمایه¬های مختلف اخلاقی، اجتماعی، شكوائیه و پزشكی نقل شده است كه در انتساب برخی از آنها به ابن سینا تردید وجود دارد.
از مجموعة سرودههای عربی ابن سینا قصیده «عینیة روحیه» جایگاه و اعتباری خاص و منحر به فرد دارد. این قصیده ـ كه دربارة هبوط روح و حلول آن در جسم و بازگشتش به عالم مجرّد روحانی سروده شده است ـ از گذشته تا کنون، همواره مورد توجّه و استقبال ویژة بسیاری از اندیشمندان و عالمان مسلمان و غیر مسلمان بوده است. مطلع این قصیدة چنین است:
هَبِطَت الیكَ مِنَ المحلِّ الاَرفَع
وَرقاءُ ذاتُ تعزُّزٍ و تَمَنَّعِ
چكامة عینیّه به برخی زبانها از جمله فارسی، انگلیسی، فرانسوی و تركی نیز ترجمه شده است.
گروهی از دانشمندان اسلامی گذشته و معاصر به استقبال این قصیده رفته و آثاری نو پدید آوردهاند؛ از جمله: شیخ اشراق، شیخ محمّد صالح مازندرانی، شیخ محمّد تقی جعفری و استاد محمّد رضا حكیمی. میرداماد، فیلسوف نامدار سدة یازدهم هجری هم در استقبال از یکی از رباعیّات وی چنین سروده است:
تجهیل من ای عزیز! آسان نبود
محكمتر از ایمان من ایمان نبود
مجموع علوم ابن سینا دانم
وین¬ها همه ظاهرست و پنهان نبود
بی از شبهات
بعد از حضرات
با فقه و حدیث
جز بر جهلات
سرودههای ابن سینا ـ كه اغلب جوهرة تعلیمی دارند ـ از جهت لفظ و معنی استوار و منسجم هستند و با زبانی روان و گویا و در عین حال آراسته و زیبا سروده شدهاند.
از طریق این سرودها بهخوبی میتوان به وضوح با جهانبینی، مبانی اعتقادی و فكری ابن سینا آشنا شد و مصادیقی روشن از دید ژرف و اندیشههای بلند او را فرا روی خویش قرار داد.
این عالم مؤمن ـ كه از ایمانی بسیار محكم و استوار به مبانی دینی برخوردار است:
یک یک هنرم بین و گنه ده ده بخش
از باد فنا آتش کین برمفروز
جرم من خسته حسبۀ لله بخش
ما را به سر خاک رسولالله بخش
ابن سینا که در مکتب آخرین پیام¬آور وحی شاگردی کرده است، قاطعانه اعتقاد پاک توحیدی خویش را بیان می¬کند:
اعتصام الوری بمعرفتک
تب علینا فانّنا بشر
عجز الواصفون عن صفتک
ما عرفناک حقّ معرفتک
*
معشوق جمال می¬نماید شب و روز
کو دیده که تا برخورد از دیدارش
امید به قادر بیثانی، حیرت و شناخت عالمانه، مهر به امام علی (ع)، مردم¬گرایی، تواضع عالمانه، ناپایداری عمر، آیندهنگری، دوری از هوس و توصیه¬های پزشکی و بهداشتی از دیگر مباحت مطرح شده در این سرودههاست.
سادگی زبان در این سرودهها نه تنها موجب بیتوجّهی به آرایش كلام نشده است، بلکه خود بر زیبایی و فصاحت سخن افزوده است. علاوه بر آن وجود تصویرهای شاعرانه و استفاده از انواع صنایع ادبی به طور مضاعف کلام گوینده را آراسته است.
ابن سینا در سرودههای خویش از موسیقی شعر (وزن و قافیه و ردیف و...) متناسب با درونمایة سرودهها بهره برده است. گذشته از رباعیّات که وزنی خوشایند و دلپذیر دارند، در دیگر قالبها هم موسیقی شعرش کاملاً طبیعی و دلنشین است و با درونمایۀ سروده¬ها هماهنگی مناسبی دارد.
این فرزانة نامدار تأثیری بسیار گسترده و شگرف در تاریخ علم و فرهنگ جهان بویژه جهان اسلام و ایران داشته است بهگونهای که تقریباً قریب به اتّفاق تمامی عالمان و اندیشمندان پس از وی کمابیش به نوعی از علم و اندیشة او متأثّر و بهرهمند شدهاند.
رویکرد اصحاب علم و اندیشه و هنر به ابن سینا و اندیشه¬های او را در این کتاب در قالب چهار گروه مطالعه می¬کنیم: «یادآوران»، «مترجمان و شارحان»، «استقبالکنندگان» و «یادآوران»
شماری از سرایندگان عارف مسلک نیز جهان¬شناختی و تفکّرات فلسفی ابن سینا را در بوتة نقّادی خویش قرار داده و حسب حال و مقام با صراحت یا تعریض به انتقاد از وی پرداختهاند. اینان هم خواسته یا ناخواسته به گستره و عمق دانش این نابغة بزرگ جهان اسلام اعتراف کرده و او را ستودهاند.
گاهی نیز برخی از گویندگان که از منظر عشق سخن رانده¬اند، بر ابن سینا ـ که نماد عقل¬گرایی است ـ خرده گرفته¬اند.
گروهی از شاعران هم در آثار خویش به جنبههای گوناگون شخصیّت ابن سینا بویژه بیشتر به جنبة پزشکی و شگفتیهای طبابت وی توجّه کرده و او را ستودهاند.
در مطالعۀ سروده¬های شاعران اندیشمند پس از ابن سینا گاهی به مواردی برخورد می¬کنیم که سروده¬های ابن سینا را به ذهن متبادر می¬سازد. ممکن است این مضمون¬پردازیهای یکسان در شعر این بزرگان از نوع توارد باشد.
و من الله التّوفیق و علیه التّكلان
|
هرگونه استفاده از تصویر جلد این کتاب و محتویات متن آن در سایر سایت ها و شبکه های اجتماعی بدون اجازه کتبی از سازمان چاپ و نشر ایران ممنوع می باشد. متخلفان مورد پیگرد قانونی قرار می گیرند.
بازگشت به صفحه معرفی آثار