جامعـه شناسی نظری در پی کشف، شرح و نقد مفاهیم اصلی مکاتب جامعه شناسی و نظریه ها و فرانظریه های آنها در قالب پارادایم هایی متفاوت است. استخراج اجزای هر نظریه ضمن تمهید شرایط نقد دیدگاههای شبه علمی به یافتن زمینه های احتمالی اصلاح و تلفیق آنها نیز مساعدت میکند. با نفی عادتگرایی ها و پیشداوریهای واقع گریز که ممکن است افکار کلیشها ی را به جای خلاقیت و طراوت اندیشیدن علمی نشاند، زمینه تأملات جامعه شناسی نظری برای تفرید انضمامی و تعمیم انتزاعی فراهم میآید و این علم را از سرگردانی میان موضعگیری های قطبی اعم از کمیت - کیفیت، تعهد - تخصص، فرد - جمع، واقعیت - ارزش و امثالهم نجات میدهد.